– Türk siyasi tarihine “postmodern darbe” olarak geçen 28 Şubat 1997’deki ulusal Emniyet Heyeti (MGK) toplantısının üzerinden 26 Yıl geçti.
AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, Refah Partisi (RP) ve Gerçek Yol Partisi’nce (DYP) kurulan 54. Hükümet, 28 Haziran 1996’da ülke idaresine geçti.
Merhum Necmettin Erbakan’ın Başbakan, DYP genel Lideri Tansu Çiller’in ise Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak misyon aldığı hükümet, “rejimi tehdit ettiği” savıyla tartışmaların odağı oldu.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Erbakan’ın, 24 Ocak 1997’de Kayseri’ye yaptığı seyahat sırasında, Biricik tip Entari giyip bere takan Vilayet örgütü görevlileriyle ilgili partiye ihtarda bulundu. Laf konusu durumun “Siyasi Partiler Maddesi’ne karşıt olduğunu” belirten başsavcılık, RP Kayseri Vilayet Yönetim Konseyinin 30 gün içinde vazifeden el çektirilmesini istedi.
Başsavcılık, “fesih sürecinin yapılmaması halinde, RP hakkında kapatma istemiyle dava açılacağını” da partiye bildirdi.
RP’li Sincan Belediye Lideri Bekir Yıldız’ın 31 Ocak 1997’de düzenlediği “Kudüs Gecesi”nde İran’ın Ankara Büyükelçisi Muhammed İstek Bagheri’nin de katılarak bir konuşma yapması ve sergilenen şovlar, “rejim tartışmalarının” daha da alevlenmesine neden oldu.
Başbakan Erbakan, 1 Şubat 1997’de itirazlara ve DYP’li birtakım bakanların “imza atmayız” yansısına Karşın “üniversitelerde başörtüsünü özgür bırakan” kararnameyi, Bakanlar Heyetinde imzaya açtı.
– İran’ın Ankara Büyükelçisi protesto edildi
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ve Devlet Emniyet Mahkemesi (DGM) Başsavcılığı, reaksiyonlara yol açan “Kudüs Gecesi”ni düzenleyen RP’li Belediye Lideri Yıldız hakkında 2 Şubat 1997’de başka ayrı soruşturma başlattı.
Bu gecede konuşan İran’ın Ankara Büyükelçisi Bagheri, 3 Şubat 1997’de Dışişleri Bakanlığına çağrılarak protesto edildi.
Bu ortada, 28 Şubat sürecinde hafızalara kazanan “Sincan’dan tankların geçmesi” olayı yaşandı.
Sincan’da 4 Şubat 1997’de 15 tank ve 20 meslek, ilçeden geçerek Yenikent’teki tatbikat alanına gitti.
“Askerin uyarısı” olarak bedellendirilen bu gelişme, Sincanlılar tarafından “darbe oluyor” biçiminde algılanarak, şaşkınlığa yol açtı.
– Belediye Lideri tutuklandı
Yaşanan gelişmeler üzerine harekete geçen periyodun İçişleri Bakanı Meral Akşener, Sincan’dan tankların geçtiği gün Belediye Lideri Yıldız’ı vazifeden uzaklaştırdı.
Ankara DGM’deki sorgusunun akabinde Terörle Çaba Şubesince gözaltına alınan Yıldız, beraberindeki 9 bireyle “yasa dışı silahlı çeteye yardım, halkı kin ve düşmanlığa tahrik” teziyle tutuklandı.
Yaşananlar, devrin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in de iç olduğu Önemli siyasi tartışmalara neden oldu.
Dönemin Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller’in yaşanan süreçten duyduğu rahatsızlığı Başbakan Erbakan’a iletmesi ve sonrasındaki gelişmeler, koalisyon ortakları ortasında problemlere yol açtı.
– “Balans ayarı yaptık” sözleri dikkati çekti
Siyasiler ortasında yaşanan gerginlik, kamuoyuna da yansıdı. Bu kapsamda, sivil cemiyet örgütlerinin bayan temsilcileri tarafından Ankara’da geniş iştirakli bir miting düzenlendi.
İran Büyükelçisi Bagheri ise Kudüs Gecesi’ndeki konuşmalarının akabinde artan reaksiyonlar üzerine ülkesine gitmek zorunda kaldı.
Kudüs Gecesi’nden 4 gün sonra İçişleri Bakanlığına bir yazma gönderen periyodun Cumhurbaşkanı Demirel, “belediyelerdeki köktendinci kadrolaşmanın derhal incelenmesini” istedi. Bunun üzerine İçişleri Bakanı Meral Akşener, valiliklere gönderdiği yazıda “Cumhurbaşkanı’na bilgi verilmek üzere” bahsin araştırılması talimatını verdi.
Başbakan Erbakan, 21 Şubat 1997’de, Cumhurbaşkanı Demirel ile yaptığı görüşme sonrasında “Türkiye’nin rejim problemi yok.” açıklaması yaptı.
Aynı gün, Washington’da Türk-ABD Kurulu kapanış balosunda konuşan periyodun Genelkurmay İkinci Lideri Orgeneral Çevik Bir, yıllarca zihinlerden silinmeyecek “Sincan’da demokrasiye balans ayarı yaptık.” tabirini kullandı.
– Demirel, tasalarını içeren name gönderdi
Tartışmaların en ağır devrinde, Cumhurbaşkanı Demirel’in, 26 Şubat’ta Başbakan Erbakan’a “rejim konusunda kaygılarını lisana getiren bir name gönderdiği” otaya çıktı.
Yaşanan bütün bu gelişmelerin ışığında, 28 Şubat 1997’de MGK, Cumhurbaşkanı Demirel’in başkanlığında toplandı.
MGK tarihinin en uzun toplantılarından biri olan, Türkiye’ye siyasal ve toplumsal manada yeni bir istikamet çizen bu toplantı, 8 saat 45 dakika sürdü. Çankaya Köşkü’nde saat 15.10’da başlayan toplantı, saat 23.55’te sona erdi.
MGK toplantısına Başbakan Necmettin Erbakan, Genelkurmay Lideri Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, ulusal Savunma Bakanı Turhan Tayan, İçişleri Bakanı Meral Akşener, kara Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Hikmet Köksal, Deniz Kuvvetleri Kumandanı Oramiral itimat Erkaya, Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Ahmet Çörekçi, Jandarma genel Kumandanı Orgeneral Teoman Koman ve MGK genel Sekreteri Orgeneral İlhan Kılıç da katıldı.
Toplantıda, MİT Müsteşarı Sönmez Köksal, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Haysiyet Öymen, güvenlik genel Müdürü Alaaddin Yüksel, Harika Vaziyet Bölge Valisi Necati Bilican ve Cumhurbaşkanlığı genel Sekreteri Necdet Seçkinöz, Genelkurmay İstihbarat Lideri Korgeneral Çetin Taner ile MGK genel Sekreter Başyardımcısı Korgeneral Necdet Timur da Amade bulundu.
– MGK Bildirisi’nde “laiklik” vurgusu
Toplantı sonrasında yayımlanan 4 unsurluk MGK bildirisinde özetle “Cumhuriyet ve rejim aleyhtarı yıkıcı ve bölücü kümelerin, laik ve anti-laik ayrımı ile demokratik ve toplumsal hukuk devletini güçsüzleştirmeye yeltendiklerinin müşahede edildiği” belirtilerek, “Anayasa ve Cumhuriyet maddelerinin uygulanmasından asla Ödün verilmeyeceği” vurgulandı.
Bildirinin en dikkati çeken tabirleri ise şunlar oldu:
“Toplantıda bilhassa Anayasa ile Atatürk milliyetçiliğine bağlı demokratik, laik, toplumsal hukuk devleti olarak belirlenen Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne karşı cins dışı bir kisve altında taban oluşturmaya yönelik rejim aleyhtarı faaliyetler de gözden geçirilmiş; Türkiye Cumhuriyeti’nin varlığını, Atatürk prensip ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş uygarlık yolunda, demokratik sistem içerisinde ilerlemesini teminat altına Meydan Anayasa ve Cumhuriyet maddelerinin uygulanmasından asla Ödün verilmemesi gerektiği; Anayasa’nın tanımladığı Cumhuriyet’in demokratik, laik ve toplumsal hukuk devlet unsurlarının sağlıklı bir formda düzenlenmesine İmkan sağlayacak güvenlik, huzur ve toplumsal barışın Ehemmiyet ve öncelik taşıdığı; Cumhuriyet ve rejim aleyhtarı yıkıcı ve bölücü kümelerin laik ve anti-laik ayrımı ile demokratik ve toplumsal hukuk devletini güçsüzleştirmeye yeltendikleri; Türkiye’de laikliğin yalnızca rejimin değil, tıpkı vakitte demokrasinin ve toplumun huzurunun da teminatı ve bir Ömür üslubu olduğu; devletin yapısal özünü oluşturan toplumsal hukuk devleti ve eşitlik prensipleri anlayışından vazgeçilemeyeceği, maddelerle belirlenmiş kuralların göz gerisi edilerek yapılan çeşit dışı uygulamaların da hukukun üstünlüğü prensibiyle bağdaşmayacağı; Türkiye’nin 1997 yılı içinde AB’ye tam Üye olacak ülkeler listesine girmeyi öncelikli bir gaye alarak sürdürdüğü, bu türlü bir devirde resmi ve sivil Kuruluş ve kuruluşların bu sürece katkıda bulunmasının Gerekli olduğu, bu sebeple, demokrasimiz hakkında kuşkulara yol açacak, Türkiye’nin Yurt dışındaki imajını ve prestijini zedeleyecek her türlü spekülasyona nihayet vermek gerektiği, Türkiye Cumhuriyeti’nin laik, demokratik insan haklarına saygılı, toplumsal bir hukuk devleti olduğu yolundaki Temel unsurlarının Anayasamızın ve devletimizin teminatı altında olduğu; rejimin, kendisine ve geleceğine yönelik tartışmaların, içinde bulunduğumuz ortamda Türkiye’ye faydadan Fazla ziyan verdiği; açıklanan bu asıllar bilakis davranışların, toplumumuzda huzur ve itimadı bozarak yeni gerginliklere ve yaptırımlara neden olacağı değerlendirilmiş, bu mevzularda alınacak ve alınması gereken önlemlerin Bakanlar Şurasına bildirilmesine karar verilmiştir.”
– Erbakan “Hükümet, MGK’da kurulmaz” dedi
Erbakan, bu 20 unsurdaki birtakım sözleri kabul etmeyerek, kararları imzalamadı. 3 Mart’ta DYP’nin kimi önde gelen isimleri, hükümetten çekilme davetinde bulundu.
Çiller, Başbakanlık’ta bir ortaya geldiği Erbakan’ı “MGK kararlarını imzalaması” konusunda iknaya çalıştı.
Bu süreçte bir basın toplantısı düzenleyen Erbakan, yeni hükümet arayışlarına reaksiyon göstererek, “Hükümet TBMM’de kurulur, MGK’da kurulmaz” dedi.
Bazı sivil cemiyet kuruluşları da açıklamalar yaparak, MGK kararlarına tam dayanak verdiklerini Anlatım etti.
– MGK kararları için Uygulama Komitesi kuruldu
Cumhurbaşkanı Demirel, MGK’nın anayasal ve kendine has bir kurum olduğunu vurgulayarak, “MGK kararlarının uygulanmaması halinde devletin yürümeyeceğini, uygulamayanların Mesul olacağını” kaydetti.
Bunun üzerine Erbakan, MGK kararları için RP’li bakanlar Fehim Adak ve Şevket Kazan ile DYP’li Nevzat Ercan’dan oluşan bir “uygulama komitesi” kurdu.
Bundan sonraki süreçte, başta 8 yıllık kesintisiz eğitim olmak üzere MGK kararlarının uygulanmasında ortaya çıkan tartışmalar, DYP ve RP ortasındaki yol ayrımını hızlandırdı.
– RP’nin Daimi kapatılması istemiyle dava açıldı
Başbakan Yardımcısı Çiller, DYP Küme Toplantısı’nda yaptığı konuşmada, MGK kararlarına direnilmemesini istedi. Bundan sonra DYP’de “hükümetten çekilelim” sesleri yükselmeye başladı.
Anayasa Mahkemesinin kurum Yıl dönümünde konuşan Cumhurbaşkanı Demirel, “Kimse laik Cumhuriyet’e alternatif aramaya kalkışmasın” kelamlarını sarf etti. Demirel, 22 Nisan’daki bir Öbür konuşmasında ise Türkiye’nin içinde bulunduğu krizden çıkış yolunu “seçim” olarak gösterdi.
MGK, 26 Nisan’da toplandı ve 28 Şubat’ta alınan kararların ne kadar uygulandığını belirleyebilmek için “İzleme Komitesi” kurulmasını kararlaştırdı. Bu komite, her ay MGK’ya bir de rapor sunacaktı.
Dönemin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, 21 Mayıs 1997’de, “Anayasa’nın laiklik prensibine muhalif hareketlerin odağı haline geldiği açıklıkla anlaşıldığı” gerekçesiyle, RP’nin Daimi kapatılması istemiyle dava açtı.
– “Erbakan, hükümetin istifasını sundu”
Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde 11 Haziran’da irticaya karşı “Batı Çalışma Grubu” oluşturuldu.
Haziranın 18’inde Başbakan Necmettin Erbakan ile yardımcısı Tansu Çiller, “giderek artan toplumsal gerginlik nedeniyle hükümetin nasıl devam edeceği” konusundaki görüşmelerinde uzlaştılar. Başbakanlığı Çiller devralacak, BBP hükümete girecek ve erken seçim yapılacaktı. Bu mutabakattan sonra Erbakan birebir gün hükümetin istifasını Cumhurbaşkanı Demirel’e sundu.
Erbakan, Demirel ile görüşmesinde RP, DYP ve BBP’nin anlaştığını, Bakanlar Şurası ve hükümet programının Amade olduğunu bildirdi ve hükümeti kurma misyonunun Çiller’e verilmesini istedi.
Cumhurbaşkanı Demirel sonraki gün muhalefet başkanı keyifli Yılmaz, Bülent Ecevit, Deniz Baykal ve Hüsamettin Cindoruk ile görüştü, akabinde da hükümeti kurma vazifesini ANAP genel Lideri Yılmaz’a verdi. Yılmaz’ın görevlendirilmesine RP, DYP ve BBP önderleri reaksiyon göstererek, Demirel’i eleştirdi.
– Yılmaz’ın Başbakanlığında yeni hükümet kuruldu
Demirel başkanlığında 25 Haziran’da gerçekleşen MGK toplantısı, Erbakan’ın katıldığı nihayet MGK toplantısı oldu. 30 Haziran’da 55. Cumhuriyet Hükümeti, ANAP genel Lideri memnun Yılmaz’ın başbakanlığında kuruldu.
ANAP-DSP ve DTP iştirakiyle kurulan hükümette DSP başkanı Bülent Ecevit Başbakan Yardımcısı olarak vazife aldı.
MGK kararlarından en Fazla tartışılan 8 yıllık kesintisiz eğitim ile ilgili Yasa tasarısı, 16 Ağustos 1997’de, TBMM’de 242’ye karşı 277 oyla kabul edildi. 8 yıllık kesintisiz eğitim uygulaması, 1997-1998 eğitim-öğretim yılının açıldığı 15 Eylül’den itibaren uygulanmaya başlandı.
Bu ortada, Anayasa Mahkemesi, RP’yi, 16 Ocak 1998’de “demokratik ve laik cumhuriyet unsurlarına alışılmamış davranarak, devletin ülkesi ve milletiyle ayrılamaz bütünlüğü ve millet egemenliği prensiplerini çiğnediği ve irticai faaliyetlerin odağı olduğu” gerekçesiyle kapattı. genel reis Necmettin Erbakan ile Şevket Kazan, Ahmet Tekdal, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan, İbrahim Halil Çelik’in milletvekillikleri düşürüldü ve 5 Yıl Siyaset yasağı konuldu.
Kararın, 22 Şubat 1998’de, Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla RP’nin 14 Yıl süren siyasi hayatı sona erdi.
Yorum Yok