Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi, Ankara Gar, Ankara Güvenpark üzere terör aksiyonları silsilesinde meydana gelen patlamalarda, yakınları vefat etmesi nedeniyle, davacılar için farklı ayrı belli bir ölçü tazminatın Hadise tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle Birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılan davalarda kararları bozdu.
Benzer davalardan bazıları
T.C. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/660
Karar No: 2022/3112
T.C. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/640
Karar No: 2022/3117
T.C. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/661
Karar No: 2022/3113
T.C. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/948
Karar No: 2022/3115
T.C. DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/817
Karar No: 2022/2855
Olaylar öncesi ihbar yok:
İncelenen belgelerde, idare Mahkemeleri tarafından yapılan Uzaklık kararları üzerine, evrak kapsamına giren bilgi ve dokümanlara nazaran; .. idare Mahkemesinin E:. sayılı evrakına Ankara Valiliğince sunulan yazıda; 01/11/2016-31/03/2016 tarihleri ortasındaki Ankara vilayetindeki güvenlik önlemlerinin ve Ankara’da meydana gelen olayların liste halinde sunulduğu, 20/02/2016 tarihinde başşehir Emniyet aksiyon Planı’nın hazırlandığı ve 09/03/2016 tarihinde yürürlüğe girdiğinin belirtildiği, tıpkı evrakta yer Meydan İçişleri Bakanlığı güvenlik genel Müdürlüğünün 06/07/2017 tarihli yazısında; Hadise öncesinde istihbari bilgi elde edilemediği, olayla ilgili somut duyum bulunmadığı, Yeniden İçişleri Bakanlığı güvenlik genel Müdürlüğünün 11/07/2017 tarihli yazısında; Ocak, Şubat ve Mart aylarında güvenlik ünitelerine ulaşan ve Gerekli ünitelerle paylaşılan genel nitelikteki olası hareketlere ait yazıların sunulduğu, … idare Mahkemesinin E:… sayılı evrakına sunulan Ankara Valiliği Vilayet güvenlik Müdürlüğünün 12/10/2016 tarihli yazısında; olaya ait rastgele bir ihbarın bulunmadığının belirtildiği görülmüştür.
Ayrıca, Hadise sonrası İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişi ve Polis Başmüfettişi tarafından hazırlanan Araştırma Raporunda; yaşanan terör olaylarının engellenmesinin yalnızca bir ilin sonları içinde alınacak önlemlerle sağlanamayacağı, ülke sonları içinde ve dışında alınması gereken tedbirlerin bulunduğu, olaya ait ön inceleme ve disiplin soruşturması yapılmasına gerek bulunmadığı, idari ve mali istikametten de rastgele bir süreç yapılmasına gerek olmadığı istikametinde tespitlere yer verildiği görülmüştür.
Davalı idarenin/idarelerin, hizmet kusuru nedeniyle Mesul tutulabilmesi, Hadise öncesinde olaya ait istihbari bilginin yer, vakit, şahıs ögelerinden bir ya da bir kaçının makul olacak formda bilinmesi ve idarenin/idarelerin bu bilgiye Karşın Gerekli tedbirleri almaması durumunda Laf konusu olabileceğinden, dava konusu olaya ait olarak güvenlik ünitelerine ulaşan rastgele bir ihbarın bulunmadığı hususu göz önüne alındığında, idarenin/ yönetimlerin hizmet kusuru ya da kusursuz sorumluluğundan Laf edilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Bölge idare Mahkemeleri istemleri 5233 sayılı kanun kapsamında değerlendirmesi gerekirdi.
Bölge idare Mahkemesince, dava konusu olayın bir terör olayı olması ve olayda yönetimin kusurlu yahut kusursuz mesuliyet sebeplerinin bulunmadığı gözetilerek maddi tazminat taleplerinin toplumsal risk prensibinin kanunlaşmış hali olan 5233 sayılı kanun kapsamında kıymetlendirilmesi gerekirken, genel kararlara dayanılarak maddi tazminat ödenmesine karar verilmesinde tüzel isabet görülmemiştir.
T.C.
DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
temel No: 2022/660
Karar No: 2022/3112
TEMYİZ EDENLER: I-(DAVACILAR) :
1- .
2- .
VEKİLLERİ: Av. .
II-(DAVALI) :
. Bakanlığı
VEKİLİ: I. Hukuk Müşaviri V. .
İSTEMLERİN KONUSU:
. Bölge idare Mahkemesi .. İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı ısrar kararının, taraflarca aleyhe olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, 13/03/2016 tarihinde Ankara Güvenpark’ta meydana gelen patlamada, yakınları .’ın vefat etmesi nedeniyle, davacılar için farklı ayrı 20.000,00-TL maddi tazminatın Hadise tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle Bir arada ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:
… idare Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararıyla;
Sosyal risk prensibi ile, toplumun içinde bulunduğu şartlardan kaynaklanan, yönetimin aktiflik alanında meydana gelmekle birlikte, yürütülen halk hizmetinin direkt sonucu olmayan, toplumsal nitelikli riskin gerçekleşmesi sonucu oluşan, salt toplumun bireyi olunması nedeniyle uğranılan Özel ve olağandışı ziyanların topluma Pay edilerek giderilmesinin amaçlandığı, genel bir Anlatım ile “terör olayları” olarak nitelenen aksiyonların Devlete yönelik olduğu, Anayasal tertibi yıkmayı amaçladığı, bu Cin olayların ziyan gören şahıs ve kuruluşlara karşı şahsî husumetten kaynaklanmadığı, kelamı edilen olaylar nedeniyle ziyana uğrayan şahısların, kendi kusur ve aksiyonları sonucu değil, toplumun bir bireyi olmaları nedeniyle ziyan gördükleri, belirtilen formda ortaya çıkan ziyanların ise, Özel ve olağandışı nitelikleri dikkate alınarak, terör olaylarını önlemekle yükümlü olduğu halde önleyemeyen idarece, toplumsal risk unsuruna nazaran topluma Pay edilmesi suretiyle tazmini hakkaniyet gereği olup, toplumsal devlet prensibine de Müsait düşeceği,
Davacıların, maddi tazminat istemlerini hayatını kaybeden yakınları .’ın maddi takviyesinden mahrum kalmalarına dayandırdıkları, davacıların maddi ziyanlarının tespiti gayesiyle Mahkemelerince yaptırılan eksper incelemesi sonucunda düzenlenen eksper raporunda yer Meydan tespitler uyarınca, davacıların maddi tazminat istemlerinin kabulü ile davacılardan . için 239.166,41-TL, . için 162.691,88-TL olmak üzere Yekün 401.858,29-TL maddi tazminatın, 40.000,00-TL’lik kısmının dava tarihi olan 29/08/2016 tarihinden, 361.858,29-TL’lik kısmının ise ıslah dilekçesinin davalıya bildiri tarihi olan 26/11/2018’den itibaren işletilecek yasal faiziyle Bir arada davalı idarece davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge idare Mahkemesi kararının özeti: . Bölge idare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararıyla; istinaf müracaatına bahis idare Mahkemesi kararının hukuka ve yola Müsait olduğu ve taraflarca ileri sürülen argümanların Laf konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’nun 45. unsurunun 3. fıkrası uyarınca istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti:
Danıştay Onuncu Dairesinin 05/04/2021 tarih ve E:2019/11409, K:2021/1582 sayılı kararıyla;
27/07/2004 tarih ve 25535 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5233 sayılı Terör ve Terörle Çabadan Doğan Ziyanların Karşılanması Hakkında Kanunun 1., 2., 6., 7., 8., 9., 12. ve Süreksiz 1. hususlarına atıfta bulunularak;
Dosyanın ve tıpkı olaya ait temyiz belgelerinin Birlikte incelenmesinden; 13/03/2016 tarihinde Ankara Güvenpark’ta meydana gelen patlamalar nedeniyle ziyana uğrayan davacılar tarafından, olayın engellenememesi ve sonrasında zararın büyümesi, kayıpların artması sonucunu doğuracak halde davalı idarenin/idarelerin hizmet kusuru bulunduğunun ileri sürüldüğü, fakat idare Mahkemeleri ile Bölge idare Mahkemesi tarafından olayda davalı idarenin/idarelerin hizmet kusuru bulunmadığı sonucuna varıldığı, davacılar tarafından evraklarda bulunan olaya ait bilgi ve evrakların değerlendirilmediği yolundaki hizmet kusuruna ait savların Hadise öncesi, Hadise esnası ve Hadise sonrası halinde değerlendirildiği,
Dava konusu olayın bir terör olayı olduğu Aleni olmasına karşın, bu terör olayında yönetimin hizmet kusuru yahut kusursuz sorumluluğunun bulunup bulunmadığının açıklığa kavuşturulması gerektiği, Dairelerinin hususla ilgili yerleşik içtihadının, terör aksiyonu sonucu bir zararın ortaya çıkması durumunda, öncelikle Laf konusu olayın meydana gelmesinde yönetimlere atf-ı kabil bir hizmet kusuru yahut kusursuz mesuliyet hallerinin bulunup bulunmadığının araştırılması, yönetimin gerek hizmet kusuru gerekse kusursuz mesuliyet hallerinin olayda bulunmaması durumunda, 5233 sayılı kanun kapsamında Gerekli inceleme ve araştırmanın yapılarak karar verileceği istikametinde olduğu,
Dava evrakı ve birebir olaya ait olarak açılan öbür temyiz belgelerinin Birlikte incelenmesinden, dava konusu Hadise öncesinde, Hadise esnasında ve Hadise sonrasında, davalı idare/idarelere atfedilebilecek hizmet kusuru ya da kusursuz mesuliyet halinin bulunmadığının anlaşıldığı,
5233 sayılı Kanun’un yürürlüğünden sonra meydana gelen ve yönetimin kusur ya da kusursuz sorumluluğunun bulunmadığı terör olaylarında maddi ziyan talebinin anılan kanun kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği,
Bu durumda Bölge idare Mahkemesince; olayın terör olayı olması ve olayda yönetimin kusurlu yahut kusursuz mesuliyet sebeplerinin olmadığı gözetilerek, maddi tazminatın toplumsal risk unsurunun kanunlaşmış hali olan 5233 sayılı kanun kapsamında kıymetlendirilmesi gerekirken, genel kararlara dayanılarak maddi tazminat ödenmesine karar verilmesinde hukuksal isabet görülmediği gerekçesiyle,
. Bölge idare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge idare Mahkemesi ısrar kararının özeti:
. Bölge idare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:. sayılı kararıyla; istinaf müracaatının reddi yolundaki birinci kararda ısrar edilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davacılar tarafından, dava konusu olayda davalı yönetimin ağır hizmet kusurunun bulunduğu, bu nedenle uyuşmazlıkta 5233 sayılı Kanun’un uygulanamayacağı, kararın hükmedilen tazminat için belirlenen nema başlangıç tarihleri ile göreceli harcın davacılara tamamlatılmasına ait kısımlarının da hukuka muhalif olduğu, temyize bahis kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı yönetim tarafından, dava konusu olayın bir terör olayı olduğu, olayda yönetimlerinin hizmet kusuru ya da kusursuz sorumluluğunu gerektiren bir halin bulunmadığı, bu nedenle davacıların maddi tazminat istemlerinin 5233 sayılı kanun kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği, davacılar lehine hükmedilen manevi tazminatın sebepsiz zenginleşmeye neden olacak ölçüde yüksek olduğu, temyize bahis kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Taraflarca, karşı tarafın temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ .’NİN KANISI:
Davacı tarafın temyiz isteminin reddi, davalı yönetimin temyiz isteminin ise kısmen reddi, kısmen incelenmeksizin reddi ile temyize mevzu kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
13/03/2016 tarihinde Ankara Güvenpark’ta meydana gelen patlamada yakınları vefat eden davacılar tarafından, maddi tazminatın vefat tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle Birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
27/07/2004 tarih ve 25535 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5233 sayılı Terör ve Terörle Çabadan Doğan Ziyanların Karşılanması Hakkında Kanunun 1. hususunda, ”Bu Kanunun gayesi, terör aksiyonları yahut terörle uğraş kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle maddi ziyana uğrayan şahısların, bu ziyanlarının karşılanmasına ait temel ve metotları belirlemektir.”; 2. unsurunun 1. fıkrasında, ”Bu Kanun, 3713 sayılı Terörle Uğraş Kanununun 1 inci, 3 üncü ve 4 üncü unsurları kapsamına giren aksiyonlar yahut terörle uğraş kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle ziyan gören gerçek bireyler ile Özel hukuk hukuksal bireylerinin maddi ziyanlarının sulhen karşılanması hakkındaki temel ve tarzlara ait kararları kapsar.”; 6. unsurunun 1. ve 2. fıkralarında, ”Zarar gören yahut mirasçılarının yahut yetkili temsilcilerinin ziyan konusu olayın öğrenilmesinden itibaren altmış gün içinde, her halde olayın meydana gelmesinden itibaren bir Yıl içinde zararın gerçekleştiği yahut ziyan konusu olayın meydana geldiği Vilayet valiliğine başvurmaları halinde Gerekli süreçlere başlanır. Bu müddetlerden sonra yapılacak müracaatlar kabul edilmez. Bu kanun kapsamındaki yaralanma ve engelli hale gelme durumlarında, yaralının hastaneye kabulünden hastaneden çıkışına kadar geçen mühlet, müracaat mühletinin hesaplanmasında dikkate alınmaz. İlgili valilik dışında diğer valilikler, kaymakamlıklar, Türkiye Cumhuriyeti Hariç temsilcilikleri, öteki bakanlıklar ile halk Kurum ve kuruluşlarına yapılan müracaatlar ilgili valiliğe gönderilir.”; 7. unsurunda, ”Bu kanun kararlarına nazaran Sulh yoluyla karşılanabilecek ziyanlar şunlardır: a) Hayvanlara, ağaçlara, eserlere ve öteki Menkul ve taşınmazlara verilen her türlü ziyanlar, b) Yaralanma, engelli hale gelme ve mevt hallerinde uğranılan ziyanlar ile tedavi ve cenaze sarfiyatları, c) Terörle uğraş kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle bireylerin mal varlıklarına ulaşamamalarından kaynaklanan maddi zararlar”; 8. unsurunun 1. fıkrasında, ”7 nci hususta belirtilen ziyanlar, ziyan görenin beyanı, isimli, idari ve askeri mercilerdeki bilgi ve evraklar göz önünde tutularak olayın oluş biçimi ve ziyan görenin aldığı önlemlere nazaran, ziyan görenin varsa kusur yahut ihmalinin de göz önünde bulundurulması suretiyle, hakkaniyete ve günün ekonomik şartlarına Müsait biçimde kurul tarafından direkt doğruya yahut eksper aracılığı ile belirlenir.”; 9. unsurunda, ”Yaralanma, engelli hale gelme ve vefat hallerinde (7000) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan ölçünün; a) Yaralananlara altı sert fiyatını geçmemek üzere yaralanma derecesine nazaran, b) Çalışma gücü kaybı, yetkili sıhhat kuruluşları tarafından üçüncü derece olarak tespit edilenlere dört katından yirmidört sert fiyatına kadar, c) Çalışma gücü kaybı, yetkili sıhhat kuruluşları tarafından ikinci derece olarak tespit edilenlere yirmibeş katından kırksekiz sert fiyatına kadar, d) Çalışma gücü kaybı, yetkili sıhhat kuruluşları tarafından birinci derece olarak tespit edilenlere kırkdokuz katından yetmişiki sert fiyatına kadar, e) Ölenlerin mirasçılarına elli sert meblağında, nakdi ödeme yapılır. Nakdi ödemenin tespitine temel tutulacak ölçü, ödeme yapılmasına ait valinin yahut Bakanın onayı tarihinde geçerli gösterge ve katsayı sayıları temel alınarak belirlenir. Birinci fıkranın (e) bendine nazaran belirlenen nakdi ödemenin mirasçılara intikalinde 4721 sayılı Türk uygar Kanununun mirasa ait kararları uygulanır. Cumhurbaşkanı, nakdi ödemeye temel tutulan gösterge sayısını yüzde otuza kadar artırmaya yahut yasal hududa kadar indirmeye yetkilidir. Bu kanun kapsamındaki ziyanlardan ötürü, ziyan gören bireylere gerçek yahut Özel hukuk hükmî şahısları tarafından yapılan ödemeler sebebiyle Devlete rücu edilemez. Nakdi ödemenin hali, fiyatı, yaralanma ve engellilik derecelerinin tespitine ait temel ve yordamlar yönetmelikle belirlenir.”; 12. hususunda, “Komisyon, direkt doğruya yahut eksper aracılığı ile yaptığı tespitten sonra 8 inci hususa nazaran belirlenen ziyanı, 9 uncu unsura nazaran hesaplanan yaralanma, engelli hale gelme ve mevt hallerindeki nakdi ödeme fiyatını, 10 uncu hususa nazaran ifa şeklini ve 11 inci hususa nazaran mahsup edilecek ölçüleri dikkate alarak, uğranılan ziyanı Sulh yoluyla karşılayacak safi ölçüsü belirler. Kurulca, bu asıllara nazaran hazırlanan sulhname tasarısının örneği Davet yazısı ile Bir arada hak sahibine bildirim edilir. Davet yazısında hak sahibinin sulhname tasarısını imzalamak üzere otuz gün içinde gelmesi yahut yetkili bir temsilcisini göndermesi gerektiği, karşıt takdirde sulhname tasarısını kabul etmemiş sayılacağı ve yargı yoluna başvurarak ziyanının tazmin edilmesini talep etme hakkının Bilinmeyen olduğu belirtilir. Davet üzerine gelen hak sahibi yahut yetkili temsilcisi sulhname tasarısını kabul ettiği takdirde, bu tasarı kendisi yahut yetkili temsilcisi ve kurul lideri tarafından imzalanır. Sulhname tasarısının kabul edilmemesi yahut ikinci fıkraya nazaran kabul edilmemiş sayılması hallerinde bir uyuşmazlık tutanağı düzenlenerek bir örneği ilgiliye gönderilir. Sulh yoluyla çözülemeyen uyuşmazlıklarda ilgililerin yargı yoluna başvurma hakları gizlidir.” kararları düzenlenmiştir.
5233 sayılı Terör ve Terörle Gayretten Doğan Ziyanların Karşılanması Hakkında Kanunun genel münasebetinde ise, ”Anayasanın dayandığı Temel görüş ve prensipleri belirten ve Anayasa metnine iç olan Başlangıç Kısmında ‘Topluca Türk vatandaşlarının ulusal gurur ve iftiharlarda, ulusal Sevinç ve açılarda, ulusal varlığa karşı hak ve ödevlerde, nimet ve külfetlerde ve millet hayatının her türlü tecellisinde ortak olduğu…’ belirtilmiş; Cumhuriyetin niteliklerini gösteren Anayasanın 2 nci unsurunda ise Türkiye Cumhuriyetinin ‘toplumun huzuru, ulusal dayanışma ve eşitlik anlayışı içinde, insan haklarına saygılı… toplumsal bir hukuk devleti’ olduğu vurgulanmıştır.
düstur olarak yönetimin hukuksal sorumluluğu kusur temeline dayanmaktadır. Kelamı edilen kuralın istisnası olarak, yönetimin önlemekle yükümlü olduğu halde önleyemediği bir grup ziyanların, nedensellik bağı ve kusur şartı aranmadan karşılanması gerekmektedir. Objektif mesuliyet anlayışına dayalı toplumsal risk ismi verilen bu unsur, bilimsel ve yargısal içtihatlarla da kabul edilmiştir.
Temelde Devletin anayasal nizamını yıkmayı amaçlayan terör hareketlerinin ziyan gören şahıslara karşı ferdî husumetten ileri gelmediği bilinmektedir. Terör hareketlerine gaye olan bireyler kendi kusur ve fiilleri sonucu değil, toplumun bir bireyi olarak ziyan görmektedirler. Devleti ve toplumu amaç Meydan fiillerden doğan zararın mağdur kişinin üzerinde bırakılması, hak ve nasafet kurallarıyla uyuşmaz. Ortaya çıkan zararın paylaştırılması, toplumun öbür bölümleri ile ziyana uğramış şahıslar ortasında fedakarlığın denkleştirilmesi, hakkaniyet ve toplumsal hukuk devleti unsurlarının bir gereğidir. Bireylere verilen ziyanlar, ister terör örgütlerinin hareketlerinden, ister terörle gayret sırasında Devletçe alınan önlemlerden kaynaklanmış olsun; bu ziyanların belirtilen unsurlar uyarınca karşılanması, Devlete olan inancı pekiştirecek; vatandaş-Devlet kaynaşmasını artıracak, terörle çabaya ve toplumsal barışa Değerli katkıda bulunacaktır. Terörle gayrette Türk Silahlı Kuvvetlerinin ve Emniyet güçlerinin kazandığı fevkalâde muvaffakiyetin toplumsal ve ekonomik önlemlerle desteklenmesi mecburiliği toplumumuzun Tüm kesitlerince kabul edilmektedir.
Öte yandan, Bakanlar Konseyinin 23/06/2003 tarih ve 2003/5930 sayılı Kararıyla kabul edilip 24/07/2003 tarih ve 25178 yinelenmiş sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ‘Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine Ait Türkiye Ulusal Programının Uygulanması, Uyumu ve İzlenmesine Dair Karar’ın ‘Yargının fonksiyonelliği ve kapasitesinin artırılması suretiyle faal bir yargı sisteminin tesis edilmesi’ başlığı altındaki (24.14.1.1.) numaralı tablodaki 18 inci sırada ‘Terör ve Terörle Uğraştan Doğan Ziyanların Karşılanması Hakkında kanun Tasarısı’nın beklenen yürürlük tarihi 2004 yılı olarak belirlenmiştir.
Bu çerçevede yapılan çalışmalar sonunda, terör hareketlerinin ülkemizde ağır olarak yaşandığı 19/07/1987 tarihi ile 30/11/2002 tarihi ortasında, terör aksiyonları yahut terörle uğraş kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle ziyan gören şahısların maddi ziyanlarının yargı yoluna gitmelerine gerek kalmadan, idarece en kısa mühlet içinde ve Sulh yoluyla karşılanması, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine fakat bu yolla Sonuç alamayanların başvurmaları, verilen tazminat ölçülerinin haksız zenginleşme aracı olarak kullanılmasının önlenmesi hedefiyle bu Tasarı hazırlanmıştır.” sözlerine yer verilmiştir.
Bununla birlikte; 5233 sayılı kanun yeterince ziyan Tespit Kurulu tarafından terör saldırısı sonucu ölenin yakınlarına yapılan sulhname teklifinin kabul edilmemesi nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davasında, 5233 sayılı Kanun’un 1. unsurunda yer Meydan ”maddi” sözcüğünün; 2. hususunun 1. fıkrasında yer Meydan ”maddi” sözcüğünün; 7. hususunun (c) bendinde yer Meydan ”maddi” sözcüğünün; 9. hususunun, birinci fıkrasında yer Meydan ‘Yaralanma, sakatlanma ve mevt hallerinde (7000) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan miktarın’ biçimindeki birinci paragrafı ile (e) bendinin, ikinci fıkrasının ve Süreksiz 1. hususunda yer Meydan ”maddi” sözcüğünün, Anayasa’nın 2, 5, 11, 36, 90 ve 125. hususlarına alışılmamış olduğu kanısına varan Elazığ idare Mahkemesi’nin yaptığı somut norm kontrolü (itiraz) müracaatında verilen Anayasa Mahkemesi’nin 25/06/2009 tarih ve E:2006/79, K:2009/97 sayılı kararında; “…5233 sayılı Kanun’un 9. unsuru, terör ve terörle uğraş sırasında meydana gelen yaralanma, sakatlanma ve vefat hallerinde ödenecek maddi tazminat ölçüsü ile ödeme yolunun belirlenmesini düzenleyen bir kuraldır.
Bu kuralda, vefat halinde (7000) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan ölçünün elli sert fiyatında, ölenlerin mirasçılarına nakdi ödeme yapılacağı belirtilmiştir. Nakdi ödemenin tespitine temel tutulacak ölçünün ise ödeme yapılmasına ait valinin yahut bakanın onayı tarihinde geçerli gösterge ve katsayı sayıları temel alınarak belirleneceği kuralına yer verilmiştir. Gösterge ve katsayı sayılarının her Yıl artış göstermesi nedeniyle, nihayet süreç tarihinde geçerli gösterge ve katsayı sayılarının temel alınması, tazminat alacaklısının lehine bir uygulama olduğu açıktır.
Toplumsal nitelikli bir riskin gerçekleşmesi sonucu meydana gelen Özel ve olağandışı ziyanların karşılanmasında, devletin ödeme gücü, ekonomik durumu, ziyan görenlerin sayısı, ziyan doğuran olayların uzun müddetli ve yaygın olması üzere nedenleri gözeterek yönetim, hizmet kusuru ve kusursuz mesuliyet hallerinde meydana gelen gerçek ziyandan Mesul olurken, toplumsal risk unsurunda Sulh yoluyla ödenecek tazminat ölçüsünün Yasa koyucu tarafından maddeyle belirlenmesi Anayasa’da garanti altına alınan mesuliyet hukukunun Temel prensiplerine terslik oluşturmaz…” değerlendirmesinde bulunularak itirazın reddine karar verilmiştir.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Dosyanın ve tıpkı olaya ait diğer temyiz belgelerinin Birlikte incelenmesinden; 13/03/2016 tarihinde Ankara Güvenpark’ta meydana gelen patlama nedeniyle ziyana uğrayan davacı/davacılar tarafından, olayda davalı idarenin/idarelerin hizmet kusuru bulunduğu ileri sürülmüş, fakat idare Mahkemeleri ve Bölge idare Mahkemesi tarafından olayda davalı idarenin/idarelerin hizmet kusuru bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Konseyimizce, dava konusu Hadise öncelikle mezkur savlar doğrultusunda değerlendirilmiştir.
Dava konusu olayın bir terör olayı olduğu Aleni olmasına karşın, bu terör olayında yönetimin hizmet kusuru yahut kusursuz sorumluluğunun bulunup bulunmadığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Terör aksiyonu sonucu bir zararın ortaya çıkması durumunda, öncelikle Laf konusu olayın meydana gelmesinde yönetimlere atf-ı kabil bir hizmet kusuru yahut kusursuz mesuliyet hallerinin bulunup bulunmadığı araştırılmalı, hizmet kusuru yahut kusursuz mesuliyet hallerinin bulunmaması durumunda, Hadise hakkında 5233 sayılı kanun kapsamında Gerekli inceleme ve araştırma yapılarak karar verilmelidir.
Bu nedenle idarenin/idarelerin Hadise öncesi genel Emniyet hizmetlerine ait, hizmet kusuru ya da kusursuz sorumluluğunun bulunup bulunmadığının tespiti için, Hadise öncesinde olaya dair rastgele bir ihbar yahut istihbari data bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir. Hadise öncesinde, olaya ait istihbari bilginin bulunması halinde, yönetimin, bu bahiste Özel bir Önlem almaması sonucu oluşan ziyandan hizmet kusuru unsuru uyarınca Mesul tutulacağı açıktır.
İncelenen belgelerde, idare Mahkemeleri tarafından yapılan Aralık kararları üzerine, evrak kapsamına giren bilgi ve dokümanlara nazaran; .. idare Mahkemesinin E:. sayılı evrakına Ankara Valiliğince sunulan yazıda; 01/11/2016-31/03/2016 tarihleri ortasındaki Ankara vilayetindeki güvenlik önlemlerinin ve Ankara’da meydana gelen olayların liste halinde sunulduğu, 20/02/2016 tarihinde başşehir Emniyet hareket Planı’nın hazırlandığı ve 09/03/2016 tarihinde yürürlüğe girdiğinin belirtildiği, tıpkı evrakta yer Meydan İçişleri Bakanlığı güvenlik genel Müdürlüğünün 06/07/2017 tarihli yazısında; Hadise öncesinde istihbari bilgi elde edilemediği, olayla ilgili somut duyum bulunmadığı, Yeniden İçişleri Bakanlığı güvenlik genel Müdürlüğünün 11/07/2017 tarihli yazısında; Ocak, Şubat ve Mart aylarında güvenlik ünitelerine ulaşan ve Gerekli ünitelerle paylaşılan genel nitelikteki beklenen aksiyonlara ait yazıların sunulduğu, … idare Mahkemesinin E:… sayılı belgesine sunulan Ankara Valiliği Vilayet güvenlik Müdürlüğünün 12/10/2016 tarihli yazısında; olaya ait rastgele bir ihbarın bulunmadığının belirtildiği görülmüştür.
Ayrıca, Hadise sonrası İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişi ve Polis Başmüfettişi tarafından hazırlanan Araştırma Raporunda; yaşanan terör olaylarının engellenmesinin yalnızca bir ilin hudutları içinde alınacak önlemlerle sağlanamayacağı, ülke hudutları içinde ve dışında alınması gereken tedbirlerin bulunduğu, olaya ait ön inceleme ve disiplin soruşturması yapılmasına gerek bulunmadığı, idari ve mali istikametten de rastgele bir süreç yapılmasına gerek olmadığı istikametinde tespitlere yer verildiği görülmüştür.
Davalı idarenin/idarelerin, hizmet kusuru nedeniyle Mesul tutulabilmesi, Hadise öncesinde olaya ait istihbari bilginin yer, vakit, şahıs ögelerinden bir ya da bir kaçının makul olacak biçimde bilinmesi ve idarenin/idarelerin bu bilgiye Karşın Gerekli tedbirleri almaması durumunda Laf konusu olabileceğinden, dava konusu olaya ait olarak güvenlik ünitelerine ulaşan rastgele bir ihbarın bulunmadığı hususu göz önüne alındığında, idarenin/ yönetimlerin hizmet kusuru ya da kusursuz sorumluluğundan Laf edilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Ayrıca davacı/davacılar tarafından, olayın ABD Büyükelçiliği ve TÜRGEV Vakfı tarafından evvelce bilindiği, bunlar tarafından vatandaş, vakıf mensubu ve öğrencilerinin uyarıldığı sav edilse de; bu savların basına yansıyan haberler dışında, objektif, mutlaklık taşıyan ve kaynağı belirlenebilir savlar olmadığı açıktır. Olaya sebebiyet veren canlı bombanın, Balıkesir vilayetinde eğitim görürken Diyarbakır BDP Gençlik Şöleni’ne katıldıktan sonra Suriye’ye gidip PKK-KCK terör örgütüne katıldığı, ailesinin kayıp müracaatında bulunduğu, terör örgütüne Üye olma hatasından hakkında arama kararı bulunduğu, olayda kullanılan araçla ilgili istihbari bilgi ve evrakın bulunmadığı konuları belge kapsamından anlaşılmış, davacı/ davacıların hakkında arama kararı olan bir şahıs tarafından gerçekleştirilen hareket nedeniyle davalı idare/idarelerin hizmet kusuru argümanları hakkında ise; yönetimin ilgili şahsa yönelik hukuksal ve idari bütün süreçleri yaptığı, bir müddet Yurt dışında da bulunan şahsın Yasa dışı yollarla ülkeye giriş yaptığı, bu nedenle idareye/idarelere atf-ı kabil bir kusur bulunmadığına karar verilmiştir.
Öte yandan; Devletin, yetki alanındaki bireylerin güvenliğini sağlamak konusunda müspet yükümlülüğü bulunmakla birlikte, bu yükümlülüğün, dava konusu olayda olduğu üzere, idari faaliyetle direkt nedensellik bağı bulunmayan ve temelde insan davranışlarının evvelce bilinemez yahut öngörülemez oluşuyla kontaklı olarak meydana gelen toplumsal olaylarda, yönetimlerin oluşan gerçek ziyanı tazmin etmekle yükümlü kılınmalarını gerektirecek biçimde yorumlanmasına hukuken İmkan bulunmamaktadır. Her ne kadar, davacılar tarafından dava konusu Hadise nedeniyle uğranılan maddi ziyanların genel tazminat hukuku unsurları kapsamında karşılanması gerektiği ileri sürülmüşse de; 5233 sayılı Kanun’un genel münasebetinde de yer verildiği üzere, anılan Kanun’un yürürlüğünden sonra meydana gelen ve yönetimin kusur ya da kusursuz sorumluluğunun bulunmadığı terör olaylarında 5233 sayılı Kanun’un uygulanacağı ve Kanun’un 9. hususu ile Terör ve Terörle Uğraştan Doğan Ziyanların Karşılanması Hakkında Yönetmeliğin 21. unsurunda, maddi ziyanların nasıl hesaplanıp karşılanacağının Özel olarak düzenlendiği, bu nedenle maddi ziyan talebinin 5233 sayılı kanun kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği açıktır. Anayasa Mahkemesinin üstte münasebetine yer verilen kararında da; yönetim, hizmet kusuru ve kusursuz mesuliyet hallerinde meydana gelen gerçek ziyandan Mesul olurken, toplumsal risk prensibinde Sulh yoluyla ödenecek tazminat ölçüsünün Yasa koyucu tarafından kanunla belirlenmesinin, Anayasa’da teminat altına alınan mesuliyet hukukunun Temel unsurlarına karşıtlık oluşturmayacağı değerlendirmesinde bulunulmuştur.
Bölge idare Mahkemesince, dava konusu olayın bir terör olayı olması ve olayda yönetimin kusurlu yahut kusursuz mesuliyet sebeplerinin bulunmadığı gözetilerek maddi tazminat taleplerinin toplumsal risk unsurunun kanunlaşmış hali olan 5233 sayılı kanun kapsamında kıymetlendirilmesi gerekirken, genel kararlara dayanılarak maddi tazminat ödenmesine karar verilmesinde tüzel isabet görülmemiştir.
Bu prestijle, temyize bahis Bölge Mahkemesi ısrar kararında hukuksal isabet bulunmamaktadır.
Davalı yönetimin, manevi tazminata ait temyiz isteminin incelenmesi:
Davalı idarece sunulan temyiz dilekçesinde, temyize mevzu kararın, davacılar lehine hükmolunan manevi tazminat tarafından de bozulması istenilmiş ise de; belgenin incelenmesinden, bakılan davada manevi tazminat isteminde bulunulmadığı ve mahkemece bu yolda bir kararın de kurulmadığı anlaşılmaktadır.
Bu nedenle, davalı yönetimin manevi tazminata yönelik temyiz isteminin incelenmesine hukuken İmkan bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacı tarafın temyiz isteminin reddine, davalı yönetimin temyiz isteminin kısmen kabulüne;
2. . Bölge idare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize mevzu . tarih ve E:., K:. sayılı ısrar kararının oyçokluğuyla BOZULMASINA,
3. Davalı yönetimin, manevi tazminata yönelik temyiz isteminin oybirliğiyle İNCELENMEKSİZİN REDDİNE,
4. Yine bir karar verilmek üzere belgenin, . Bölge idare Mahkemesi .. İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
5. 07/11/2022 tarihinde, Kesin olarak karar verildi.
Yorum Yok