Emeklilikte yaşa takılanların heyecanla beklediği yasal düzenleme için Geri sayım başlarken, İş Kanunu’nda yer Meydan kimi Değerli detaylar da emeklilik kapısı açacak. Yasanın yeni yılda yürürlüğe girmesiyle Bir arada müracaatlar başlayacak. EYT kapsamında emekli olanlar olağan emeklilere nazaran daha az aylık almayacak. EYT maddesinden yararlanma konusunda halk ve Özel kesim ayırımı Laf konusu olmayacak.
BORÇLANMA VE HİZMET KAZANMA İLE EYT KAPSAMINA GİRECEKLER
Türkiye’de hiç sigorta girişi olmayıp 25-30 yıldır Yurt dışında yaşayanlar borçlanma ve hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilecek. SGK girişi olmayıp ismine tarım toprağı olanlar da yararlanabilecek. Fındık, çay, tütün grup Toprak Mahsulleri Ofisi’nde satanlar için 1994 yılına kadar yapılan Bağ-Kur primi kesintileri Bağ-Kur’dan alınarak sigorta girişini 28 Yıl geriye çekmek Muhtemel olabilecek.
Kadınların doğum borçlanması yapabilmesi için sigortalı işe başladığı tarihten sonra doğum yapması gerekiyor. Lakin çıraklık ile işe girilen tarih ortasında yapılan doğumlar için de borçlanma imkanı bulunuyor. mesela 2001 yılında işe başlayan bir Ebeveyn 1998 yılında çıraklık yaptıktan sonra doğum yaptıysa bu periyodu borçlanarak EYT’den yararlanabilir.
Emeklilik planı yapanlar için birtakım kritik soruların karşılıkları şöyle:
1- EYT kapsamında emekli olursam olağan emekliden daha az mı aylık alacağım?
Normal emeklilere nazaran daha az aylık alınması Laf konusu değil. İster olağan emekli olun ister EYT kapsamında, aylık bağlama hesaplaması standart olacak. Prim gün sayısı düşük olan ile Çok olan ortasında Natürel ki gelir farkı olacak. Örneğin, 5000 prim günüyle emekli olana nazaran 9 bin prim günüyle emekli olan daha yüksek alacak. SSK’da 2000 öncesi en düşük aylık 4 bin 678 lira olup bu tarihten sonra 3500 lira alanlar da var. En düşük aylıktaki taban EYT’liler için de geçerli olacak.
2- EYT’de halk Özel ayırımı Laf konusu olacak mı?
8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olan bayanlarda 20 hizmet yılı ve en az 5.000 prim günü, erkeklerde 25 hizmet yılı ve en az 5.000 gün prim gününü dolduranlar emekli olabilecek. EYT’li olmak için halk ya da Özel bölüm ayırımı Laf konusu olmayacak. Koşulları taşıyanların yüzde 87’si Özel kesimde bulunuyor. halk çalışanları da Noksan günler için borçlanabilecek. 2008 öncesi Yasa kapsamında memurda borçlanma fiyatları kademe ve göstergeye nazaran değişiyor. Bağ-Kur’da borca bağlı olarak silinen günler de satın alınarak emeklilik için kullanılabilecek.
3-Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşı da yasal düzenlemeden yararlanabilecek mi?
Türkiye’de hiçbir sigorta girişi olmayan 25-30 yıldır Yurt dışında çalışan Türk vatandaşı borçlanma ile hizmet kazanıp EYT ile emekli olabilir. Eylül 1999 öncesinde Türkiye’de sigorta girişi olup ve Avrupa’da yaşayan 200 bine yakın Türk vatandaşı bulunuyor. mesela işe 1995 yılında Türkiye’de başlayıp 3 yıllık primi olan bir şahıs o tarihten sonra Almanya’da çalışmış. EYT düzenlemesindeki kurallara sahipse Ocak 2023’te emekli olmaya hak kazanacak.
4- Çiftçi Bağ-Kur primimi 2000 yılında yatırmaya başladım. Öncesinde Toprak Mahsulleri Ofisi’nce yapılan prim kesintileri sigorta başlangıcımı öne çeker mi?
Toprak Mahsulleri Ofisi’nce üreticiden satın alınan Eser bedelleri üzerinden 1 Nisan 1994 tarihinden itibaren yüzde 1 oranında Bağ-Kur primi kesilerek yasal mühleti içinde ilgili Bağ-Kur Vilayet müdürlüğü hesaplarına yatırıldı. Bu tarihte sigorta girişi olmayan, ismine tarım toprağı olup tütün, fındık, çay üzere eserlerini Ofis’e satanlar için kesilen bu primleri almak mümkün. Böylelikle emeklilik başlangıcı 28 Yıl Evvel çekilecektir.
5- Doğum borçlanması işe başlangıç tarihi öne çekilebilir mi?
İşe başlanılan tarihten sonra gerçekleşen doğumlar borçlanılabilir, lakin bu sigorta başlangıcını öne çekmez. Tekrar de istisnai bir durum bulunuyor. Çıraklık, staj ile işe girilen tarih ortasında doğum yapıldıysa bu süreyi borçlanarak başlangıç tarihini öne çekmek mümkün. Staj başlangıç tarihi emeklilik primi ve ıslak hesabında dikkate alınmıyor lakin bayan sigortalılar staj sonrası doğumlarını borçlanabiliyor. Böylelikle, stajdan sonra doğum yapan bayanların sigortalılık müddetini Geri çekmesi Mümkün hale geliyor.
6- EYT kapsamında emekli olup tekrar çalışmak isteyenler ne yapacak?
Emekli olup SSK’lı çalışmaya devam etmek isteyenler için 1 Ekim 2008 tarihli yasal düzenleme geçerli olacak. Bu tarihten Evvel işe başlayan yahut emekli olanlar SSK’lı devam etmek için ya emekli aylığını kestirecek ya da toplumsal Emniyet dayanak primine tabi çalışacak.
Yeniden tıpkı işyerinde çalışan için yeni bir çalışma devri başlar. Emekli olduğu tarihte kıdemi ödendiği için sıfırlanmış kabul edilir. Lakin kıdemini almadan emekli olup çalışmaya devam edenler ayrılırken tazminat alabilir. İş Kanunu’na nazaran yaşlılık aylığı almak için ıslak dışındaki sigortalılık mühletini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan Amele kıdem tazminatına hak kazanır.
HAZAL ATEŞ
Yorum Yok