– Hasankeyf’teki arkeolojik hafriyat kapsamında yapılan arazi taramasında Artuklu devrine ilişkin 800 yıllık olduğu düşünülen su şebekesi tespit edildi.
Hasankeyf ilçesindeki tarihi Hasankeyf Kalesi’nde 3. Devre arkeolojik hafriyat çalışmaları sürerken bir yandan da arazi taraması yapılıyor.
Mardin Artuklu Üniversitesi yazın Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zekai Erdal başkanlığında uzman bir takım tarafından yürütülen çalışmalarda 6,5 kilometre olduğu düşünülen su şebekesinin 2 kilometrelik kısmına ulaşıldı.
Arazinin topoğrafik yapısı kıymetlendirilerek düşük kottan Hasankeyf Kalesi’ne içme suyu ulaştıran su şebekesinin bir kısmının kayalar oyularak tünel, bir kısmının ise yer üstünde su kanalı formunda yapıldığı belirlendi.
– Etraftaki tatlı su kaynaklarından su tedariki yoluna gidilmiş
Arazi incelemelerinde Hasankeyf Kalesi’nin 6,5 kilometre doğusunda birinci olarak su şebekesi kalıntıları tespit ettiklerini belirten Erdal, kalıntıların bir kısmının yer altında bir kısmının ise yüzeyde olduğunu Anlatım etti.
Erdal, su şebekesinin yaklaşık 2 kilometrelik kısmını tespit ettiklerini lisana getirerek, “Ortalama bir metre yüksekliğinde 60 santimetre genişliğinde tünel halinde su şebekesi ortaya çıkmıştır.” dedi.
Tarihi bulgulara bakıldığında su şebekesinin Artuklu devrinde yapıldığı kanaatine vardıklarını anlatan Erdal, “1280 yılında Hasankeyf’e gelen muharrir ve devlet adamı İbn-i Şeddat, ilçenin doğusunda dağlık alandan tedarik edilen suyun kaleye çıkarıldığından bahsetmektedir. Bu da Artuklu periyoduna rastlamaktadır.” dedi.
Erdal, Dicle Irmağı üzere Aka bir tatlı su kaynağının kenarında olan bir kalede bu usul şebekelerin olmasına değinerek, ırmağın çamurlu ve bulanık olduğu devirlerde etraftaki tatlı su kaynaklarından su tedariki yoluna gidildiğini düşündüklerini belirtti.
– “Kayıt altına alınarak Gerekli çalışmalar yapılmalı”
Su şebekesinin bir mühendislik olağanüstüsü olduğunu vurgulayan Erdal, “Tespit edilen su şebekesi, mimari özellikleri ve tarihi ehemmiyeti münasebetiyle kayıt altına alınarak Gerekli çalışmalar yapılmalı. Günümüze kadar ulaşabilen, Aka bir kısmı toprak altında kalan bu kanalların öncelikli olarak belgelenmesi, sonra hafriyat yapılarak gerek ilim dünyasına gerekse turizme kazandırılması gerekir.” tabirlerini kullandı.
Doç. Dr. Zekai Erdal, su şebekesinin 8 asır Evvel suyun debisi, arazinin topoğrafik yapısı ve eğim düşünülerek yapıldığını belirterek, “Sıfır kotundan 100 metre kotuna suyun nasıl çıkarıldığını görmek, bunu istikbal kuşaklara aktarmak elzemdir.” dedi.
Su şebekesinin imalinde El Cezeri’nin de katkısının olma ihtimalinin yüksek olduğuna dikkati çeken Erdal, tarihi birtakım bulguların buna işaret ettiğini lisana getirdi.
Erdal, “El Cezeri’nin kitabındaki Tüm robotlar su ile çalışacak halde teknolojilendirilmiştir. Bu noktada Hasankeyf’teki su kanalında da su mühendisliğinin olması nedeniyle El Cezeri’nin bu su kanalıyla bir temasının olduğunu söylemek mümkün. El Cezeri, bu su kanalının üretiminde vazife almış yahut onun nezaretinde yapılmış olabilir.” değerlendirmesini yaptı.
Yorum Yok