6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’nun 43. hususunda, subaylara verilen kınama cezalarına iptal davası açılamayacağı belirtilmiştir. Erzurum idare Mahkemesi defi yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurmuştur.
Anayasa Mahkemesi heyeti Laf konusu kararı Anayasa’ya karşıt bularak iptal etmiştir. Kararda şu münasebete yer verilmiştir:
“Anılan kararda yargı yolu kapalı olan uyarma ve hizmete kısmi müddetli devam disiplin cezalarının Laf konusu askeri işçinin TSK’dan ayrılmalarına ya da mukavelelerinin feshine yol açabildiği, TSK’dan ayırma ya da mukavelenin feshi süreçlerine karşı dava açılabilse de bu süreçlerin desteği olan uyarma ve hizmete kısmi periyodik devam cezalarına karşı yargı yolunun kapalı olması nedeniyle Laf konusu yargısal kontrolün hali bir hale geldiği ve aktifliğini yitirdiği, kuralların bu istikametiyle asker bireylere çok bir külfet yüklediği ve disiplinin tesisi formundaki halk faydası ile hak arama özgürlüğü ortasında gözetilmesi gereken adil dengeyi bozduğu belirtilmiştir”
Bu karara nazaran subaylara verilen Kınama cezalarına da dava açılabilecektir.
İşte 27 Ocak 2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan karar
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
temel Sayısı : 2022/122 Karar Sayısı: 2022/151 Karar Tarihi: 30/11/2022
İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN: Erzurum 1. idare Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU: 31/1/2013 tarihli ve 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’nun 43. unsurunun 24/6/2021 tarihli ve 7329 sayılı Kanun’un 17. unsuruyla değiştirilen (1) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde yer Meydan “…kınama…” ve “…cezaları hariç…” ibarelerinin Anayasa’nın 2., 36., 125. ve 129. unsurlarına ters olduğu ileri sürülerek iptallerine karar verilmesi talebidir.
OLAY: Zabit olarak misyon yapan davacı hakkında verilen kınama cezasının iptali talebiyle açılan davada itiraz konusu kuralların Anayasa’ya ters olduğu kanısına varan Mahkeme, iptalleri İçin başvurmuştur.
I. İPTALİ İSTENEN kanun HÜKÜMLERİ
Kanun’un itiraz konusu kuralların da yer aldığı 43. unsuru şöyledir:
“Yargı denetimi
UNSUR 43- (1) (Değişik:24/6/2021-7329/17 md.) Askeri öğrenciler ile erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş ile kontratlı erbaş ve erler hakkında verilen (İptal ibare: Anayasa Mahkemesi ‘nin 1/6/2022 tarihli ve E.: 2022/10, K: 2022/72 sayılı Kararı ile.) kınama (İptal ibare: Anayasa Mahkemesi’nin 1/6/2022 tarihli ve E.: 2022/10, K: 2022/72 sayılı Kararı ile.) cezaları dış bu Kanunda yer Meydan disiplin cezalarına karşı iptal davası açılabilir. Seferberlik ve Cenk vaktinde ise yüksek disiplin konseyleri tarafından verilen Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası dış bu Kanunda yer Meydan öbür disiplin cezaları yargı kontrolü dışındadır.
(2) Dava açma mühleti, cezanın katileşmesinden itibaren başlar. Fakat Türk karasuları dışındaki gemilerde verilen cezalarda, dava açma müddeti geminin bağlı bulunduğu üsse/limana dönmesiyle başlar.”
II. BİRİNCİ İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü kararları uyarınca Zühtü ARSLAN, Haşan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Engin YILDIRIM, Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Rıdvan GÜLEÇ, Recaİ AKYEL, Yusuf Şevki HAKYEMEZ, Yıldız SEFERİNOĞLU, Selahaddin MENTEŞ, Basri BAĞCI, İrfan FİDAN, Kenan YAŞAR ve Sayın İNCE’nin iştirakleriyle 26/10/2022 tarihinde yapılan birinci inceleme toplantısında evrakta eksiklik bulunmadığından işin aslının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ASLIN İNCELENMESİ
2. müracaat kararı ve ekleri, Raportör Murat ÖZDEN tarafından hazırlanan işin temeline ait rapor, itiraz konusu kanun kararları, dayanılan ve ilgili görülen Anayasa
kuralları ve bunların münasebetleri ile öbür yasama dokümanları okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
A. İtirazın Gerekçesi
3. müracaat kararında özetle; olağan periyotlarda silahlı kuvvetler mensuplarına verilen disiplin cezalarına karşı yargı yolunun kapatılamayacağı, Türk Silahlı Kuvvetlerinden (TSK) ayırma cezası verilmesine ve mukavelenin feshine dair süreçler ile terfi, atama, ilişik kesme, özellikli misyonlara seçim ve gibisi idari süreçlere karşı dava açma konusunda bir yasama kısıntısı bulunmasa da bu süreçlerin desteği disiplin cezalarından bir kısmının dava edilemeyecek olması karşısında anılan süreçlere karşı dava açılmasının hukukî bir yararının olmayacağı, yasal düzenlemeler mucibince sicil verilmesi, Çeşitli vazifelere atama, astsubaylıktan subaylığa geçme üzere mevzularda disiplin cezalarının gözetilmesi nedeniyle yargı kontrolü dışında bırakılan Laf konusu disiplin cezasının hafif bir ceza olduğunun ve sonuçlarının kıymetsiz olduğunun söylenemeyeceği, bu durumun hak arama özgürlüğü, hukuk devleti prensibi, yönetimin süreçlerine ve disiplin cezalarına karşı yargı yolunun kapatılamayacağına ait unsurlar ile bağdaşmadığı belirtilerek kuralların Anayasa’nın 2., 36., 125. ve 129. unsurlarına ters olduğu ileri sürülmüştür.
B. Anayasa’ya Terslik Sorunu
4. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Yolları Hakkında Kanun’un 43. unsuru uyarınca kurallar, ilgisi nedeniyle Anayasa’nın 13. hususu istikametinden de incelenmiştir.
5. İtiraz konusu kurallar 6413 sayılı Kanun’un 43. hususunun (1) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde yer Meydan “…kınama…” ve “…cezaları hariç…” ibareleri olup subay, astsubay, uzman erbaş ile kontratlı erbaş ve erler hakkında verilen kınama cezasına karşı dava açılamayacağını öngörmektedir.
6. Anılan cümlede yer Meydan “…uyarma,…” ve “…ve hizmete kısmi periyodik devam…” ibarelerinin iptalleri talebiyle yapılan itiraz müracaatlarında Anayasa Mahkemesi, kuralların askeri disiplinin sağlanmasına yönelik kamusal Yarar ile hak arama özgürlüğü ortasındaki makul dengeyi Laf konusu asker bireyler aleyhine bozduğu, bu nedenle kuralların Anayasa’nın 13., 36. ve 129. unsurlarına alışılmamış olduğu gerekçesiyle iptaline karar vermiştir (AYM, E.2022/10, K.2022/72,1/6/2022, §§ 35,36).
7. Laf konusu kararda, uyarma ve hizmete kısmi vadeli devam cezalarına karşı dava açılamayacağının öngörülmesi nedeniyle hak arama özgürlüğü çerçevesinde mahkemeye erişim hakkının sınırlandığı belirtilerek kuralların Anayasa’nın 13. unsuru mucibince sınırlamanın kanunla yapılması, Anayasa’da öngörülen sınırlama sebebine Müsait ve ölçülü olması kaidelerini taşıyıp taşımadığı incelenmiştir.
8. Bu kapsamda kuralların, kimler hakkında verilen, hangi Cin disiplin cezalarına karşı dava açılamayacağının rastgele bir tereddüde yer vermeyecek biçimde Aleni ve net olarak düzenlendiği gözetilerek makul, ulaşılabilir ve öngörülebilir nitelikte olduğu ve bu istikametiyle yasallık koşulunu taşıdığı, Anayasa’nın 129. hususu uyarınca kanun koyucuya tanınmış olan takdir yetkisi kapsamında TSK açısından disiplinin tesisi hedefiyle öngörüldüğü
ve anayasal manada yasal bir maksada sahip olduğu, bu gayesi gerçekleştirmek için elverişli ve Gerekli olduğu Anlatım edilmiştir (AYM, E.2022/10, K.2022/72,1/6/2022, §§ 28-33).
9. Anılan kararda yargı yolu kapalı olan uyarma ve hizmete kısmi periyodik devam disiplin cezalarının Laf konusu askeri işçinin TSK’dan ayrılmalarına ya da mukavelelerinin feshine yol açabildiği, TSK’dan ayırma ya da kontratın feshi süreçlerine karşı dava açılabilse de bu süreçlerin desteği olan uyarma ve hizmete kısmi vadeli devam cezalarına karşı yargı yolunun kapalı olması nedeniyle Laf konusu yargısal kontrolün hali bir hale geldiği ve aktifliğini yitirdiği, kuralların bu istikametiyle asker şahıslara çok bir külfet yüklediği ve disiplinin tesisi biçimindeki halk faydası ile hak arama özgürlüğü ortasında gözetilmesi gereken adil dengeyi bozduğu belirtilmiştir (AYM, E.2022/10, K.2022/72, 1/6/2022, § 35).
10. Eldeki itiraz müracaatında Anayasa’ya tersliği ileri sürülen kurallar bakımından yapılacak anayasallık kontrolünün konusunu da benzeri formda TSK’dan ayırma ya da mukavelenin feshi sonucunu doğurabilecek kınama cezasına karşı yargı yolunun kapalı olması hususu oluşturmaktadır.
11. Bu prestijle itiraz konusu kurallar tarafından de Anayasa Mahkemesinin anılan 1/6/2022 tarihli ve E.2022/10, K.2022/72 sayılı kararından ayrılmayı gerektirir bir durumun bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu prestijle kurallar Anayasa’mn 13., 36. ve 129. unsurlarına terstir. İptali gerekir.
Kadir ÖZKAYA, Recai AKYEL, Yıldız SEFERİNOGLU, Basri BAĞCI, İrfan FİDAN ve Saygıdeğer İNCE bu görüşe katılmamışlardır.
Kuralların Anayasa’nın 2. unsuruna de ters olduğu ileri sürülmüş ise de bu bağlamda belirtilen konuların Anayasa’nın 13., 36. ve 129. unsurları tarafından yapılan değerlendirmeler kapsamında ele alınmış olması nedeniyle Anayasa’nın 2. unsuru tarafından ayrıyeten bir inceleme yapılmasına gerek görülmemiştir.
Kurallar Anayasa’nın 13., 36. ve 129. hususlarına alışılmamış görülerek iptal edildiğinden Anayasa’nın 125. unsuru tarafından ayrıyeten incelenmemiştir.
IV. HÜKÜM
31/1/2013 tarihli ve 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’nun 43. unsurunun 24/6/2021 tarihli ve 7329 sayılı Kanun’un 17. hususuyla değiştirilen (1) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde yer Meydan “…kınama…” ve “…cezaları hariç…” ibarelerinin Anayasa’ya ters olduklarına ve İPTALLERİNE, Kadir ÖZKAYA, Recai AKYEL, Yıldız SEFERİNOĞLU, Basri BAĞCI, İrfan FİDAN ile Saygıdeğer İNCE’nin karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA 30/11/2022 tarihinde karar verildi.
Yorum Yok